อาการปวดท้องเฉียบพลันในผู้หญิง                                    Dr. Lew

 

อาการปวดท้องเฉียบพลันในเพศหญิง บางครั้งปวดรุนแรงจนต้องไปห้องฉุกเฉินตามโรงพยาบาลต่าง ๆในและนอกเวลาราชการ แบ่งตามวัยและการมีประจำเดือน ถ้าหมดประจำเดือนแล้วและมีอายุมากขึ้น เป็นการปวดจากสภาวะความเสื่อมของอวัยวะเช่นเส้นเลือดตีบจากภาวะไขมันในเลือดสูง ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจขาดเลือด(เส้นเลือดหัวใจตีบ) เป็นต้น ภาวะเหล่านี้ได้แก่ ลำไส้เน่าเนื่องจากขาดเลือด(ischemic bowel disease) เพราะเส้นเลือดที่มาเลี้ยงตีบตันหรือมีตะกอนมาอุด ภาวะเส้นเลือดใหญ่ท้องปริหรือแตก(rupture aortic aneurism) ภาวะผิดปกติของลำไส้ใหญ่ได้แก่กระเปาะลำไส้(colonic diverticulosis) ซึ่งสามารถแสดงออกด้วยการเกิดการอักเสบของกระเปา(diverticulitis) ภาวะเลือดออกจากกระเปาะลำไส้ (diverticular bleeding) และภาวะกระเปาะลำไส้ทะลุ(diverticular rupture) นอกจากนี้ยังมีโรคนิ่วอุดตันของท่อในอวัยวะต่าง ๆ เช่น ถุงน้ำดีอักเสบและติดเชื้อเนื่องจากนิ่วถุงน้ำดีอุดตันท่อน้ำดี(cholecystitis)  ภาวะไส้ติ่งอักเสบ(acute appendicitis) ภาวะนิ่วในท่อปัสสาวะ และกระเพาะปัสสาวะอักเสบ เป็นต้น ซึ่งอาการปวดและตำแหน่งปวดไม่แตกต่างกันกับในผู้ชาย

          ส่วนอาการปวดท้องเฉพาะในเพศหญิงที่ยังมีประจำเดือน(วันเจริญพันธ์) มักเกี่ยวเนื่องกับการมีประจำเดือน การมีเพศสัมพันธ์และเกี่ยวกับการตั้งครรภ์ แพทย์มักจะต้องซักประวัติคู่ครอง(การมีเพศสัมพันธ์) วันแรกของประจำเดือนครั้งสุดท้าย เพื่อคำนวณถึงระยะหรือช่วงของประจำเดือน การตกไข่ และการตั้งครรภ์มากแล้วเป็นระยะเวลาเท่าใดตามรายละเอียดของแต่ละโรคดังนี้

 

ปีกมดลูกอักเสบหรือการติดเชื้อของปีกมดลูก (Pelvic inflammatory disease)

ปวดท้องในหญิงวันเจริญพันธ์ที่เกิดการติดเชื้อจากเพศสัมพันธ์ เชื้อผ่านเข้าทางท่อรังไข่และทำให้มีการอักเสบของท่อรังไข่ มักมีอาการตกขาว มีหนองออกทางช่องคลอด ปวดท้องน้อยข้างใดข้างหนึ่งหรือทั้งสองข้างร่วมกับ มีไข้ เกิดช่วงไหนของประจำเดือนก็ได้ แต่ส่วนมากมักเกิดก่อนและหลังประจำเดือน

 

ตั้งครรภ์นอกมดลูก (Ectopic pregnancy)

          ปวดท้องในหญิงวันเจริญพันธ์ที่ขาดประจำเดือนหรือคิดว่าตั้งท้อง แต่เกิดเนื่องจากเชื้ออสุจิและไข่ผสมแล้วเดินทางมาไม่ถึงมดลูก  ทำให้มีการฝังตัวของไข่ที่ผสมแล้วเกาะติดอยู่ในท่อรังไข่ ทำให้มีเลือดออก หรือทำให้ท่อรังไข่ทะลุ เลือดออกในอุ้งเชิงกราน ประวัติที่ช่วยคืออาการปวดท้องน้อยอย่างรุนแรงด้ายใดด้านหนึ่ง ซีดร่วมกับความดันโลหิตต่ำ ในหญิงวันเจริญพันธ์ที่ขาดประจำเดือน(สงสัยตั้งครรภ์)

 

เยื่อบุมดลูกผิดที่ (Endometriosis)

          ปวดท้องในหญิงวัยเจริญพันธ์เริ่มมีประจำเดือนอายุน้อย ยังไม่เคยตั้งท้อง หรือได้รับฮอร์โมนอีสโตรเจนเพื่อการรักษามาก่อน อาการปวดท้องก่อนมีประจำเดือนยาวถึงหลังประจำเดือน อาจจะปวดตรงกลาง(หลังมดลูก) ท้องน้อยด้านใดด้านหนึ่ง หรือ ส่วนไหนของช่องท้องก็ได้ อาการปวดน้อยถึงปานกลาง  เกิดขึ้นซ้ำทุกๆรอบเดือนคล้ายปวดประจำเดือนแต่อาการรุนแรงกว่า

 

รังไข่บิดตัว (Ovarian torsion)

            ปวดท้องที่เกิดได้ในหญิงทุกอายู ทุกช่วงเวลาของรอบเดือน มักตามหลังการออกกำลังกายที่รุนแรงหรืออย่างหนักในหญิงที่มีรังไข่ขนาดใหญ่(โดยเฉพาะมากกว่า 5 ซ.ม.ขึ้นไป) เกิดจากการบิดตัวของขั้วรังไข่ ทำให้รังไข่ข้างนั้นขาดเลือดไปเลี้ยงจึงเกิดการปวดขึ้น

อุบัติการณ์ข้างขวามากกว่าข้างซ้าย เป็นภาวะฉุกเฉินทางสูตินารีที่ต้องแก้ไขด้วยการผ่าตัดเร่งด่วน อาการปวดจะรุนแรงมาก อาจปวดร้าวไปขาหนีบ ด้านหลังหรือชายโครงด้านนั้นๆได้ อาการปวดเกิดขึ้นทันทีทันใด ร่วมกับคลื่นไส้ ส่วนน้อยจะมีไข้ต่ำๆได้

 

ปวดร่วมกับไข่ตก (Corpus luteal rupture)

            อาการปวดท้องในหญิงวันเจริญพันธ์ เกิดขึ้นทันทีหลังออกกำลังกายหรือมีเพศสัมพันธ์ ปวดปานกลางถึงปวดมาก ปวดท้องน้อยด้านใดด้านหนึ่ง ปวดมากขึ้นเมื่อลุกนั่ง อาจปวดร้าวไปต้นขา(psoas muscle irritation) ช่วงเวลาที่เกิดจะอยู่ในช่วงกึ่งกลางของรอบประจำเดือน(mid cycle pain) ซึ่งเป็นช่วงเวลาของไข่ตก ไข่บางฟองอาจจะมีสารน้ำที่ออกมาพร้อมไข่จำนวนมากพอที่จะทำให้เกิดการระคายเคืองต่อระบุข่องท้อง ทำให้เกิดอาการปวดเกิดขึ้น

         

หมายเหตุ:

บทความนี้เผยแพร่เป็นความรู้แก่ประชาชน ไม่สามารถทดแทนการตรวจที่ถูกต้องจากแพทย์ได้

 

Key words: acute, abdomen, pain, emergency, severe, adult, menstruation,  ovulation, bleeding, fever, shock.